Op deze plekken maak je het meeste kans op NL haaien

Dat klinkt misschien gek – vissen op haaien om ze te beschermen – maar dat is precies wat er gebeurt langs onze eigen Nederlandse kust. Jaarlijks zwemmen er duizenden haaien door de Noordzee en dankzij sportvissers komen we daar steeds meer over te weten. Sinds 2011 werkt Sportvisserij Nederland samen met onder andere Wageningen Marine Research om deze mysterieuze roofvissen beter te leren kennen. Met hulp van vissers worden haaien gevangen, gemerkt en teruggezet met als doel om hun gedrag, groei en migratie in kaart te brengen. 

Bron: Sportvisserij Nederland – Waar in de jaren ’60 en ’70 nog regelmatig haaien werden gevangen in de Voordelta en de Waddenzee, verdwenen ze later uit beeld door overbevissing. Pas vanaf 2009 kwamen ze weer terug, vooral in de Zeeuwse wateren. Dat was voor Sportvisserij Nederland en Wageningen Marine Research aanleiding om in 2011 te starten met een speciaal merkprogramma voor haaien en roggen.

Er komen veel haaienpups voor rond onze kust – een teken dat ze zich hier voortplanten.

Sharkatag werd geboren: een jaarlijks meerdaags evenement waarbij sportvissers op zee op zoek gaan naar haaien om ze te taggen. Dat betekent: vangen, meten, merken en weer netjes terugzetten. Niet alleen super leerzaam voor de vissers zelf, maar ook waardevolle informatie voor onderzoekers.

Wat we inmiddels weten 

Sinds de start van het project zijn er meer dan 5.000 gevlekte gladde haaien voorzien van een merkje. Dankzij meldingen van sportvissers die een eerder gemerkte haai opnieuw vangen, is er een schat aan informatie verzameld. We weten nu bijvoorbeeld dat vrouwtjes in het najaar richting het zuiden trekken naar warmere wateren zoals het Kanaal of zelfs Noord-Spanje.

Meldingen van vrouwelijke gevlekte gladde haaien geven aan dat de Oosterschelde een kraamkamer is.

In tegenstelling tot de vrouwtjes, trekken veel mannetjes juist richting het noorden. In het voorjaar komen ze allemaal weer terug naar de Nederlandse kust, vaak naar exact dezelfde plek waar ze eerder zijn gemerkt.

Een kraamkamer in de Zeeuwse Delta?

Opvallend veel meldingen van zwangere vrouwtjes komen uit de Oosterschelde. Deze haaien van soms meer dan 130 cm lang lijken de ondiepe, warme zeearmen op te zoeken om hun jongen (pups) te baren.

Een sportvisser met een flinke gevlekte gladde haai die voor nakomelingen gaat zorgen.

Dat wijst erop dat de Zeeuwse Delta een belangrijke functie heeft als kraamkamer voor de gevlekte gladde haai. Sportvisserij Nederland wil precies in kaart brengen waar deze ‘pupping grounds’ liggen, zodat deze gebieden kunnen worden beschermd.

Van volwassen haaien naar jonge haaitjes

Nu we al veel geleerd hebben over volwassen haaien, richt het onderzoek zich steeds meer op jonge haaien tot 50 cm. Daar weten we nog weinig van, terwijl sportvissers ze steeds vaker langs de kust vangen. Daarom krijgen chartervissers nu training om ook jonge haaien te kunnen merken met een zogenaamde floytag. Dit is een kleine tag die bij de rugvin wordt bevestigd.

Nadat de tag is aangebracht, mag de haai weer zwemmen.

Zo kunnen ook deze jonge haaien gevolgd worden en kunnen onderzoekers ontdekken waar ze geboren worden, hoe snel ze groeien en waar ze in de herfst naartoe trekken. Door deze kennis kunnen beschermde gebieden beter worden aangewezen en kunnen er maatregelen worden opgesteld die écht verschil maken.

Ook de ruwe haai krijgt aandacht

Behalve de gevlekte gladde haai komt ook de ruwe haai voor in de Noordzee. Deze soort is nog zeldzamer, en staat zelfs als “kritisch bedreigd” op de Rode Lijst van de IUCN. Toch blijkt ook deze soort jongen te baren in de Oosterschelde, waarna de gevlekte gladde haai een lange trektocht maakt naar het zuiden tot aan de Canarische Eilanden.

Het verschil tussen de gevlekte gladde haai en de ruwe haai zie je aan de volgende kenmerken: De ruwe haai (boven) heeft een kleine tweede rugvin en een grote onderste staartlob. De gevlekte gladde haai (onder) heeft een grote tweede rugvin en platte tanden. 

Omdat deze soort zo kwetsbaar is, is het belangrijk dat alle gevangen exemplaren, of ze nu door sport- of beroepsvissers zijn gevangen, levend worden teruggezet. Sportvisserij Nederland pleit voor een volledige terugzetplicht, zodat deze indrukwekkende roofvis niet voorgoed verdwijnt uit onze wateren.

Wat kun jij doen?

Ben jij sportvisser en vang je een haai of rog? Zet ‘m dan altijd voorzichtig terug en meld je vangst op www.sharkray.eu. Jouw melding helpt wetenschappers om de leefomgeving van deze soorten te beschermen.

Op die manier zorgen we er samen voor dat haaien ook in de toekomst thuishoren in onze Noordzee als krachtige, mysterieuze en bovenal waardevolle schakels in het ecosysteem!